MİTHAT YURDAKUL / Moskova – Rus nükleer yakıt işletmesi Elemash, Moskova’daki üretim merkezinin kapılarını, aralarında Milliyet’in de bulunduğu Türk gazetecilere ilk kez açtı.
70 yıldır dünyadaki nükleer santrallere yakıt demetleri üreten Rus devlet şirketi TVEL’e bağlı Elemash, Moskova’daki nükleer yakıt üretim merkezine bir grup Türk gazeteciyi kabul etti.
Yoğun güvenlik önlemleri, özel izin ve radyasyona karşı koruyucu giysilerlerle girilebilen tesisten çıkışta da olası risklere karşı radyasyon testi gerçekleştiriliyor. Tesisteki nükleer yakıt üretim süreçleri kapsamında, nükleer yakıtın ilk malzemesi uranyum hekzaflorür, zenginleştirme ve hekzaflorüre (UF6) dönüştürme sürecinden geçiyor.
YALNIZCA SİVİL ÜRETİM
Yakıt çubuğu, her iki ucu tapalarla kaynaklanmış ince, uzun bir zirkonyum boru olarak tasarlanıyor. Bu tüpe bir uranyum veya uranyum-gadolinyum peleti yükleniyor. Üretilen yakıt demetleri, 5 metre uzunluğunda, 700 kg’dan daha ağır bir formda oluyor. Üretim süreçlerininin tamamlanmasının ardından yakıt demeti, reaktör çekirdeğine yerleştiriliyor. Hazırlanan demetler, darbe ve sarsıntıya dayanıklı bir biçimde deniz ya da havayoluyla Rusya dışına çıkarılıyor. Askeri amaçlı üretim yapılmayan işletme, yalnızca sivil enerji kapsamında üretim gerçekleştiriyor.
Türkiye’nin ilk nükleer santrali Akkuyu’yu da inşa eden Rosatom’un alt kuruluşu nükleer yakıt şirketi TVEL, dünyanın en büyük nükleer yakıt üreticilerinden birisi. 14 ülkede 70’ten fazla reaktöre yakıt sağlayan TVEL, dünyadaki her 6 reaktörden birisine nükleer yakıt temin ediyor. TVEL’in Sibirya’daki tesisi, VVER-1200 tipi 3+ Nesil reaktörlere sahip Akkuyu Nükleer Güç Santrali için ilk parti nükleer yakıtları üretti. Yakıt, Nisan 2023’te Akkuyu NGS sahasına teslim edildi.
1954’TEN BERİ NÜKLEER MESAİDE
Şirkete bağlı imalat işletmesi “Elemash”ın tarihi SSCB’nin kuruluş yıllarına uzanıyor. 1941 yılında SSCB’deki “Katyuşa” ve “Vanyuşa” roketatarları için roket mermisi üreten işletme, 1943 yılında Nazi Almanyasının yenilgiye uğratılmasındaki katkısı nedeniyle Lenin Nişanı ile ödüllendirildi. 1954 yılından bu yana nükleer enerji endüstrisi ve daha sonra ülkenin nükleer donanması için yakıt çubukları ve yakıt demetleri üretmeye başlayan işletme, nükleer santraller için büyük ölçekli yakıt çubuğu üretiminde uzmanlaştı. Elemash’ın ürettiği nükleer yakıtlar, günümüzde Batı Avrupa’daki nükleer santrallerde bulunan PWR ve BWR reaktörlerde de kullanılıyor.
